Kunnen hommels een kunstje leren, én dat kunstje doorgeven aan anderen? Klinkt misschien vergezocht, maar dat kunnen ze zeker, blijkt uit recent onderzoek. Britse wetenschappers zagen bij een serie proefjes dat hommels elkaar na-apen om een puzzel op te lossen. Het onderzoek verscheen dinsdag in het vakblad PLoS Biology.

In het experiment plaatsten onderzoekers een groep hommels in een ruimte met een paar afgesloten dozen. Door links- of rechtsom aan een deksel te draaien, konden hommels een doos openen, waarin als beloning een suikeroplossing zat. Het verschil: bij de ene groep zat een begeleidende hommel die de truc kende, de andere groep moest zelf de oplossing zien te vinden.

Gevolg: hommels met begeleider losten de puzzel veel vaker op. Zonder voorbeeld vonden hommels hooguit bij toeval de oplossing. Daar deden ze langer over, en ze herhaalden het trucje minder vaak. Bovendien verleerden ze de oplossing weleens, terwijl de groep met begeleider het kunstje onthield.

Dat hommels van een begeleider leerden, bleek bovendien uit de manier waarop ze de puzzel oplosten. De helft kreeg een demonstratie waarbij de doos linksom opendraaide, bij de andere groep was dat rechtsom. Hoewel de deksel beide kanten op kon draaien, gaven hommels de voorkeur aan de methode die de begeleider had laten zien, zelfs als die begeleider inmiddels was gestorven. Nog opmerkelijker: als de hommels beide oplossingen te zien kregen, koos de groep na verloop van tijd liever voor één oplossing.

Koos Biesmeijer, wetenschappelijk directeur en bijenonderzoeker bij Naturalis en niet betrokken bij het onderzoek, is enthousiast over de studie. ‘De onderzoekers weten op een heel gave manier menselijke vragen te stellen over de hommels. De natuur is daarvoor te complex, maar in het lab kun je dat goed onderzoeken. Het gaat hier duidelijk om gedrag dat niet evolutionair is ingeprent, maar dat ze van elkaar hebben geleerd.’

Volgens Biesmeijer versterkt het onderzoek de theorie dat hommels gedrag van elkaar overnemen. ‘In het wild leren ze van elkaar hoe ze nectar uit een bloem moeten halen.’ Daarmee zijn ze niet de eerste diersoort die dat doen: ook apen en vogels leren door imitatie.

Kijken en nadoen werd lang gezien als een eigenschap waarin vooral mensen uitblinken ‘Als je op vakantie gaat, leer je de gewoonten door om je heen te kijken: wat voor kleding dragen mensen of hoe begroeten ze elkaar’, aldus Biesmeijer. ‘Dit onderzoek laat zien dat dat misschien heel primitief gedrag is. De hoeveelheid uniek menselijk geachte eigenschappen wordt steeds kleiner. Maar misschien is dat wel goed voor ons, dan gaan we bedenken wat wél uniek is aan de mens.’

BRON : VOLKSKRANT 8 maart 2023